In 1936 geschiedde de bemaling van de door een duiker onder de Schagersloot weer aaneengesloten Schagerwaard door een windmotorinstallatie met twee vijzels, en een stoomgemaal (horizontale stoommachine van 45 i.pk gekoppeld aan een vijzel), beide geplaatst in het westelijk deel van de polder.
Bron: "De zeeweringen en waterschappen van Noordholland", derde uitgaaf, D. Kooiman, 1936.
-----
Waarschijnlijk door de uitvoering van het NH kanalenplan begin 1940-er jaren was het kanaal door de Schagerwaard niet meer nodig.
De windmotor staat nog niet aangegeven op de TK van 1923, wel in 1951, later niet meer.
De fundering van de windmotor is nog steeds aanwezig, eigenaar van restant en grond is S. van der Linden (bedankt voor de foto's en de informatie!). De originele bouwtekeningen van de windmotor bevinden zich in het Regionaal Archief te Alkmaar (*). De windmotor had twee vijzels, met een tandwielkast er tussen. In Warmenhuizen bij het Van Blanckendeall park hangt in de tentoonstellingsruimte ook nog een mooie foto van de windmotor.
-----
Blijkens de tekst op de de windvaan was de windmotor van het fabricaat Energie. Het windrad mat 16 m. Het ondereind van de toren was afgeschoten met golfplaten, waarschijnlijk stond daar een hulpmotor voor aandrijving van de vijzel(s) bij windstilte.
Bron: Artikel "De poldermolens in Noord-Holland" door G.H. Keunen in "Molens in Noord-Holland" 1981, p. 52.
De firma Edmund Kletsch, Abteilung Windturbinenbau te Coswig i. Sachsen, vermeldt in een brochure dat de vijzel van hun windmotoren werd geplaatst in de optimale hoek van 22 graden. Ze waren bruikbaar voor een opvoerhoogte tot 3 meter en een capaciteit van 1200 m3/uur, voor nog hogere prestaties dienden meerdere vijzels toegepast te worden.
In de Leeuwarder Courant van 12 dec. 1923 adverteerde de fa. P.D. de Veer te Leeuwarden: "Energie Windmotor, in grootten van 2 tot 16 Mr. raddiameter met vijzel van 1ste klasse fabrikaat ... Importeur N.V. SCHOLTEN & PIJPER, Hoorn ..."
-----
In de Schager Courant van 13 mei 1924 adverteerde M. Wissekerke te Schagen: "De grootste windmotor van ons land is van dit fabrikaat door ons geplaatst in de Schagerwaard". Wissekerke was de agent voor Schagen en omstreken van de N.V. Scholten & Pijper te Hoorn, importeur voor Noord-Holland van Energie windmotoren voor polderbemaling.
-----
De windmotor werd in 1921 geplaatst, en in 1946 afgebroken.
Hij staat mooi afgebeeld op een olieverfschilderij door W. Bijpost uit 1932, in een privécollectie.
Bron: "Geen soldaat kan de polder regeren!", Thea en Jan de Roos, 2019, blz. 69.
Aanvullingen
(*) Ik heb een onderzoek ingesteld naar de tekening in het polderarchief van de Schagerwaard, maar helaas is dit geen bouwtekening, maar een algemene tekening.
Jan Hofstra, 26 dec. 2015.
2. Foto: coll. S. van der Linden 3. Foto: coll. S. van der Linden (let op verhouding mensen/molen) 4. Foto's: S. van der Linden, 12 jan. 2011
